(FDI Việt Nam) – Trung tâm tài chính của Việt Nam hoàn toàn có cơ hội đi trước, tạo dấu ấn tiên phong về thể chế trong các lĩnh vực giao dịch tài chính số, tài sản số và công nghệ tài chính (Fintech). Tuy nhiên, để làm được điều đó, cần xây dựng một hệ sinh thái thực sự đột phá, thông thoáng, hấp dẫn và ổn định – nơi các mô hình tài chính số và Fintech có thể phát triển mạnh mẽ. Đây sẽ là lợi thế cạnh tranh then chốt, giúp Việt Nam tạo sự khác biệt và thu hút so với các trung tâm tài chính toàn cầu khác.
Tại phiên thảo luận chiều 12/6/2025 về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội liên quan đến việc xây dựng Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam, nhiều đại biểu nhấn mạnh rằng đây là một bước đi thể chế mang ý nghĩa quan trọng, thể hiện khát vọng khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ tài chính khu vực và toàn cầu. Việc hình thành Trung tâm Tài chính quốc tế không chỉ là cú hích thể chế, mà còn là điều kiện tiên quyết để Việt Nam có thể bứt phá và hòa nhịp với sự phát triển của hệ thống tài chính toàn cầu.
CÂN NHẮC ĐẶT TRUNG TÂM TÀI CHÍNH Ở HAI THÀNH PHỐ KHÁC NHAU
Theo đại biểu Nguyễn Quang Huân (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương), hiện nay nhiều nhà đầu tư và chuyên gia tài chính tin tưởng rằng với tốc độ tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ và vị trí địa lý chiến lược, Việt Nam hoàn toàn có tiềm năng hình thành một trung tâm tài chính tầm cỡ khu vực, đủ sức thu hút sự quan tâm của giới tài chính quốc tế.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, để xây dựng một trung tâm tài chính quốc tế đúng nghĩa, Việt Nam cần đáp ứng đủ 5 điều kiện cốt lõi:
Thứ nhất, hạ tầng đồng bộ. Điều này bao gồm cả hạ tầng tài chính và hạ tầng công nghệ như: lưu trữ đám mây, mạng 5G/6G, băng thông tốc độ cao, hệ thống bảo mật truyền dẫn và các trung tâm dữ liệu hiện đại. Bên cạnh đó, không gian làm việc phải đạt chuẩn quốc tế, kết hợp với hạ tầng xã hội đầy đủ như bệnh viện, trường học, khách sạn, khu du lịch – giải trí, sân bay, trung tâm thương mại và các dịch vụ phụ trợ khác để thu hút đội ngũ chuyên gia chất lượng cao.
Thứ hai, xây dựng hệ sinh thái tài chính. Trung tâm tài chính cần quy tụ đầy đủ các cấu phần như: sàn giao dịch, ngân hàng, quỹ đầu tư, bảo hiểm, công ty công nghệ tài chính (fintech), công nghệ cao, trung tâm dữ liệu tài chính, cơ sở lưu trữ big data, trí tuệ nhân tạo, cùng với hệ thống giám sát và dự báo tài chính quốc gia.
Thứ ba, khung pháp lý đặc thù. Cần xây dựng các luật và nghị quyết riêng, đi kèm cơ chế ưu đãi, chính sách thuế linh hoạt, sandbox thử nghiệm và chính sách tự do hóa tài khoản vốn, tạo môi trường pháp lý thuận lợi và tiên tiến.
Thứ tư, nguồn nhân lực chất lượng cao. Việc thu hút chuyên gia tài chính quốc tế là yếu tố then chốt. Song song đó là chuẩn hóa đào tạo trong nước theo các chứng chỉ quốc tế như CFA, ACCA, và nâng cao trình độ tiếng Anh chuyên ngành tài chính.
Thứ năm, phát triển bền vững. Trung tâm tài chính cần tích hợp các yếu tố tài chính xanh, công trình xanh, ESG (môi trường – xã hội – quản trị), sàn giao dịch tín chỉ carbon và các tiêu chuẩn phát triển bền vững khác.
Sau khi phân tích 5 yếu tố then chốt để xây dựng trung tâm tài chính quốc tế, đại biểu Nguyễn Quang Huân cho rằng Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh hiện có lợi thế nhờ hệ thống hạ tầng sẵn có, có thể triển khai nhanh. Tuy nhiên, nếu đặt mục tiêu phát triển đồng bộ và cân bằng vùng miền, thì Đà Nẵng là lựa chọn tiềm năng để xây dựng một trung tâm mới từ đầu, theo tiêu chuẩn quốc tế.
Liên quan đến lựa chọn địa điểm, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết: theo kết luận của Bộ Chính trị, sẽ hình thành hai trung tâm tài chính — trong đó, TP.Hồ Chí Minh giữ vai trò là trung tâm tài chính quốc tế, còn Đà Nẵng là trung tâm tài chính khu vực.
Tuy nhiên, trên cơ sở đề xuất của Chính phủ và đã được Bộ Chính trị đồng thuận về mặt chủ trương, mô hình được lựa chọn là một Trung tâm Tài chính quốc tế triển khai tại hai địa điểm, với chức năng và vai trò được phân định rõ ràng, phát huy lợi thế của từng nơi.
Cụ thể, TP.Hồ Chí Minh sẽ tập trung phát triển các lĩnh vực như thị trường vốn, ngân hàng, các sản phẩm tài chính truyền thống, công nghệ tài chính (fintech), cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), sàn giao dịch hàng hóa và logistics. Trong khi đó, Đà Nẵng sẽ hướng tới phát triển các lĩnh vực như tài chính xanh, thương mại xuyên biên giới, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, tài sản số, quỹ đầu tư và đổi mới sáng tạo.
Nhiều đại biểu cho rằng cần cân nhắc kỹ việc triển khai Trung tâm Tài chính quốc tế tại hai thành phố khác nhau, bởi điều này đồng nghĩa với việc phải đầu tư hạ tầng song song ở cả hai nơi và chia sẻ nguồn lực — trong khi khả năng tài chính của Việt Nam vẫn còn hạn chế.
Việc xây dựng một hệ sinh thái tài chính đồng bộ cả ở TP.Hồ Chí Minh và Đà Nẵng là điều không đơn giản. Do đó, cần xem xét khả năng liên kết với các trung tâm tài chính quốc tế, đồng thời cân nhắc kỹ về vị trí địa lý, chiến lược phát triển vùng miền và chi phí đầu tư, để lựa chọn mô hình triển khai hợp lý và hiệu quả nhất.
Đóng góp ý kiến về đề án thành lập Trung tâm Tài chính quốc tế, đại biểu Nguyễn Văn Thân (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình) cho rằng đây là một “cuộc chơi” dành cho những nhà đầu tư có tiềm lực tài chính mạnh. Vì vậy, hệ sinh thái tài chính cần phải đồng bộ, rõ ràng và cụ thể. Đặc biệt, hạ tầng pháp lý phải minh bạch và đáng tin cậy mới đủ sức hấp dẫn giới đầu tư quốc tế.
Băn khoăn về việc lập một trung tâm tài chính tại hai thành phố, đại biểu Nguyễn Văn Thân cho biết “trên thế giới cũng có rất nhiều trung tâm tài chính ra đời rồi thất bại, do đó, việc đầu tư dàn trải là rất rủi ro”; trong bối cảnh hiện nay, điều kiện hạ tầng, nguồn nhân lực và các yếu tố kỹ thuật của chúng ta vẫn còn nhiều hạn chế, nên bắt đầu từ một địa điểm, làm thật tốt, nếu thành công thì sau đó mở rộng, ông Thân nêu quan điểm.
NHỮNG YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH THÀNH CÔNG CỦA TRUNG TÂM TÀI CHÍNH QUỐC TẾ VIỆT NAM
Thống nhất rất cao chủ trương xây dựng các trung tâm tài chính quốc tế tại TP.Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng, nhấn mạnh: “Đây là một giải pháp đột phá, phù hợp với mục tiêu đưa nước ta tiến lên thành quốc gia phát triển, có vị thế vững chắc trong kỷ nguyên vươn mình, hội nhập sâu rộng”.
Từ thực trạng, tiềm lực, vị trí địa lý cũng như xu hướng phát triển đặc thù của Việt Nam, một số đại biểu đề nghị Chính phủ cần xác định rõ mô hình phát triển Trung tâm Tài chính quốc tế phù hợp với điều kiện và nhu cầu trong nước, tránh việc dàn trải nguồn lực hoặc sao chép mô hình từ các quốc gia khác.
Các trung tâm tài chính lớn trên thế giới đều có lợi thế và vai trò riêng. Chẳng hạn, Singapore nổi bật về lĩnh vực quản lý tài sản, trong khi London là trung tâm giao dịch ngoại hối toàn cầu. Ngay cả trong cùng một quốc gia như Trung Quốc, cũng có sự phân vai rõ rệt giữa hai trung tâm tài chính:
Hồng Kông có mức độ tự do tài chính cao, mang tính quốc tế, mạnh về quản lý tài sản và thị trường vốn toàn cầu; còn Thượng Hải lại chịu sự quản lý chặt chẽ từ chính phủ trung ương, phát triển mạnh trong lĩnh vực thị trường nội địa, công nghệ tài chính, khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Từ thực tiễn đó, đại biểu kiến nghị cần lựa chọn hướng phát triển Trung tâm Tài chính quốc tế của Việt Nam dựa trên các trụ cột có thế mạnh như: trung tâm tài chính kết nối chuyển đổi số và tài chính xanh trong khu vực Đông Nam Á; cung cấp dịch vụ tài chính hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa; phục vụ chuỗi cung ứng toàn cầu; đồng thời hướng tới trở thành một bệ phóng cho đổi mới sáng tạo tài chính – Fintech Hub của khu vực.
Ngoài ra, đại biểu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng hạ tầng số hiện đại đi đôi với bảo đảm an ninh mạng. Một nền tảng số vững chắc cùng năng lực phòng thủ mạng mạnh mẽ sẽ là điều kiện sống còn đối với một trung tâm tài chính hiện đại và có khả năng hội nhập quốc tế.
Với tiềm năng phát triển Fintech tại Việt Nam, cần xây dựng khung pháp lý “sandbox” cho phép các công ty Fintech thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ mới mà không bị ràng buộc bởi các quy định hiện hành một cách cứng nhắc. Một số quốc gia đã triển khai thành công mô hình này như Singapore, Anh…
“Việt Nam đã có những bước đi đầu tiên trong xây dựng khung pháp lý thử nghiệm có kiểm soát cho Fintech, nhưng cần đẩy nhanh và mở rộng hơn nữa. Đồng thời, cần nghiên cứu thành lập các quỹ đầu tư mạo hiểm chuyên biệt cho Fintech và các vườn ươm để hỗ trợ các startup từ giai đoạn ý tưởng đến thương mại hóa”, đại biểu đoàn Lâm Đồng nêu ý kiến. Cùng với đó, khuyến khích hợp tác giữa các ngân hàng truyền thống, công ty công nghệ, trường đại học và các startup Fintech để tạo ra các giải pháp đột phá.
Hiện nay trên thế giới có nhiều Trung tâm tài chính quốc tế, phát triển từ rất lâu đời, song có thể tổng kết lại thành ba mô hình tiêu biểu gồm: mô hình truyền thống –cổ điển (như London, New York); mô hình cải cách (như Singapore, Thượng Hải); mô hình chuyên biệt như Trung tâm tài chính Quốc tế Dubai của UEA; Qatar; Astana– Kazakhstan). Với kinh nghiệm từ các trung tâm trên thế giới, đại biểu Hoàng Văn Cường, Đoàn đại biểu Quốc hội TP.Hà Nội, cho rằng Việt Nam đi sau thì phải thực sự vượt trội, hơn hẳn mới thu hút được các nhà đầu tư thế giới.
Về thể chế, Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam xây dựng sau phải được áp dụng một hệ thống các quy định pháp luật thông thoáng và phải mang tính quốc tế, ít nhất phải như Dubai của UEA hay Astana của Kazakhstan.
Đại biểu Hoàng Văn Cường đồng tình với dự thảo của Nghị quyết là các thành viên tham gia giao dịch có thể lựa chọn áp dụng pháp luật nước ngoài tùy theo thỏa thuận, lựa chọn của các bên; đồng thời, cơ quan điều hành trung tâm được ban hành quy chế hoạt động gồm những nội dung có thể khác so với các quy định của luật pháp hiện hành và tuân theo thông lệ quốc tế.
Cùng với đó, đối tượng chịu tác động của các quy định này chỉ là các thành viên trung tâm, không có tác động đến phần còn lại của đất nước, bên ngoài trung tâm, do vậy, không cần tuân theo quy trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật áp dụng chung toàn quốc. Đại biểu góp ý, Khoản 1 Điều 9 cần quy định rõ cơ quan điều hành và cơ quan giám sát Trung tâm tài chính quốc tế trực thuộc trực tiếp Thủ tướng Chính phủ. Mọi vấn đề cần quyết định với hai cơ quan này do Thủ tướng Chính phủ trực tiếp quyết định.
Đại biểu cũng nhấn mạnh, Trung tâm Tài chính quốc tế của Việt Nam đang đứng trước một cơ hội vượt trội so với nhiều trung tâm tài chính khác trên thế giới. Cụ thể, Việt Nam có thể đi trước một bước, đóng vai trò tiên phong về thể chế trong các lĩnh vực mới như giao dịch tài chính số, tài sản số và ứng dụng công nghệ tài chính (Fintech) — những xu thế hiện đang nổi lên mạnh mẽ trong quan hệ tài chính và giao dịch toàn cầu.
Việt Nam có nền tảng phát triển hạ tầng công nghệ thông tin và viễn thông tương đối tốt, đồng thời sở hữu tiềm năng trong việc đào tạo và cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cao cho các ngành công nghệ thông tin, an toàn – an ninh mạng.
Chính vì vậy, việc xây dựng một hệ sinh thái tài chính thực sự tiên phong, thông thoáng, hấp dẫn và ổn định trong các lĩnh vực tài chính số, tài sản số và Fintech là yếu tố mang tính quyết định. “Đây chính là điểm vượt trội để Việt Nam tạo nên lợi thế cạnh tranh, hấp dẫn hơn so với các trung tâm tài chính khác trên thế giới,” đại biểu Hoàng Văn Cường nhấn mạnh.
Tuy nhiên, Điều 24 quy định các chính sách mới tại Trung tâm là “Thử nghiệm có thời hạn” là không phù hợp. Nếu quy định là thử nghiệm có thời hạn thì các tổ chức quốc tế không chấp nhận rủi ro để thử nghiệm trong thời hạn ngắn. Do vậy, “nên quy định các chính sách áp dụng tại trung tâm là áp dụng thử nghiệm dành riêng cho trung tâm, không đề cập thêm có thời hạn”, đại biểu góp ý.
Nguồn: VN Economy
